Vom Köşk zum Kiosk / Von Mittelasien an die Elbe

Bruno Tauts expressionistischer Entwurf für den „kleinen“ Kiosk, von dem ab 1921 drei Stück in Magdeburg standen
Bruno Tauts expressionistischer Entwurf für den „kleinen“ Kiosk, von dem ab 1921 drei Stück in Magdeburg standen

 

Der Lange Weg des Kiosks 

 

 

 

Das persisch-türkisch-stämmige Wort Köşk ist wohl eines der bekanntesten und am meisten gebrauchten Importe aus dem Orient.

Ursprünglich mit der Bedeutung Teehaus oder Willkommens-Pavillon am Hofe der Sultane, Emire und Schah´s wanderte es vom Mittleren Osten über Konstantinopel nach Frankreich und in die Niederlande. Von dort trat es ab dem 18. Jahrhundert den Rückweg gen Osten an, einhergehend mit dem Bedeutungswandel von Gartenlaube und Park-Pavillon zu Verkaufs-Häuschen, Trinkhalle oder Spätverkauf. In Magdeburg führten neben den farbigen Hausfassaden des Neuen Bauens unter den Architekten Taut und Krayl auch die 30 markant farbigen Kioske von Bruno Taut zum Beinamen Magdeburgs als „Die bunte Stadt“. Die Kioske wandelten ihre Funktion so vom Teehaus im Park zum Verkaufskiosk für Milch, Zeitungen und Zigaretten.

Die bekanntesten historischen Kioske in Magdeburg heute sind die Schweizer Milchkuranstalt und das Sahneröschen.

Die Kioske der Stadt Kassel sind seit 2022 Ausgangspunkt von "Sultanin//Kreativ" als Sozialer Plastik auf der documenta fifteen. Diese CrossMediaSafari wurde von Ammar Awaniy und Dr. Mieste Hotopp-Riecke  entwickelt und von Ammar Awaniy als Praxisprojekt im Zertifikatskurs "Künstlerische Interventionen in der kulturellen Bildung" der Universität Hildesheim installiert.  Die "Matrix Kassel" ergänzte das .lkj)-Projekt "Sultanin der Altmark", unterstützt vom ICATAT-Institut, gefördert von "Mein Land - Zeit für Zukunft" der Türkischen Gemeinde Deutschlands.


Schweizer Milchkuranstalt Fürstenwall
Schweizer Milchkuranstalt Fürstenwall

Долгий путь киоска: из степей

Монголии в „разноцветный город“

Mагдебург

 

 

Слово „Köşk“ (Кёшк), персидско- турецкого происхождения, одно из самых известных и широко используемых заимствований с Востока. Изначально имевшее значение „чайный домик“ или „приветственный павильон“ во дворе султанов, эмиров и шахов, кочевало оно со Среднего Востока через Константинополь во Францию и в Нидерланды. Оттуда, с начала XVIII столетия, отправилось оно назад на Восток, по пути перетерпевая перемены в значении от садового домика и паркового павильона до торгового домика, рюмочной или круглосуточного магазина. В Магдебурге, наряду с цветными фасадами домов Новой Постройки под руководством архитекторов Таута и Крайля, 30 характерно цветных киосков от Бруно Таута также способствовали тому, что Магдебургу дали прозвище „разноцветный город“. Самые известные исторические киоски в Магдебурге на сегодняшний день - это „Schweizer Milchkuranstalt“ и „Sahneröschen“.


Zeitungskiosk Leipzig
Zeitungskiosk Leipzig

 

الطريقُ الطويل للكشك. منَ السهولِ المنغوليةِ إلى مدينةِ مغديبورغ الملونة

 

تعدُ الكلمةُ "كيسوك" المشتقةَ من اللغتينِ التركيةِ والفارسيةِ واحدةً من أشهرِ وأكثرِ الكلماتِ الواردةِ من الشرقِ استخدامًا. معنى الكلمةِ كانَ في الأصل بيتَ الشاي أو جناحَ الترحيب في بلاطِ السلاطينِ والأمراءِ والشاه.

سافرت شهرةُ هذا البيتِ الصغيرِ من الشرقِ الأوسط عبر القسطنطينيةِ إلى فرنسا وهولندا. من هناك بدأت رحلةُ العودةِ إلى الشرقِ بدءًا من القرنِ الثامنِ عشر ، ما لوحظَ هو التغييراتِ التي طرأت على استخدامِ هذه الكلمةِ التي تبدلت من شرفةِ الحديقة وجناح الحديقة إلى بيتِ البيع أو صالةِ الشرب أو مكانِ البيع المتأخر.

إلى جانبِ الواجهاتِ الملونةِ المستلهمةِ من أسلوبِ البناءِ الجديد التي أنشأها المهندسين المعماريين تاوت وكرايل في مدينة مغديبرغ ، تم منحُ الأكشاكِ الملونة ِالمصصمةِ بشكلٍ مذهلٍ من قبل برونو تاوت والتي وصلَ عددُها إلى 30 اسم "المدينةِ الملونة". وبذلك تحولت وظيفةُ الأكشاكِ من بيتٍ للشاي في الحديقةِ إلى كشكٍ لبيعِ الحليبِ والصحفِ والسجائر. الأكشاكُ التاريخية الأكثرُ شهرةً في مغديبرغ اليوم هي ميلشكورانشتالت و سانيغروسشين.

 

 

 


 Kioskentwurf im maurischen Stil für den Wintergarten Ludwig II. in der Münchner Residenz Gouache, 1868 c  frei
Kioskentwurf im maurischen Stil für den Wintergarten Ludwig II. in der Münchner Residenz Gouache, 1868 c frei

Kiosk‘un uzun yolu: Moğolistan bozkırlarından

renkli şehir Magdeburg’a

 

 

 

 

Türkçe-Farsça kökenli Köşk kelimesi, Doğu‘dan ithal edilmiş Alman dilinde en popüler ve en çok kullanılan kelimelerden biridir. Yüklü olduğu „çay evi“ ya da „sultanların, emirlerin ve şahların misafir ağarlama çadırı-mekanı“ anlamlarıyla Ortadoğu‘dan Istanbul üzeri Fransa ve Hollanda‘ya geçti. Oradan doğuya doğru yolculuğuna başladı, „bahçe çardağı, park çadırı ve geç saatlere kadar satış yapılan yer“ şeklinde anlam geçişleri-değişiklikleri yaşadı. Magdeburg’lu mimarlar Taut ve Krayl‘ın öncülüğünü yaptığı renkli yapıtlar akımının yanısıra, Bruno Taut’un „30 çarpıcı renkli Kioskları (Büfeleri)“ de Magdeburg‘un „renkli şehir“ ismini almasına katkıda bulundu. Kioskların „parktaki çay evi“ olma fonksiyonları, sigara, gazete ve süt satış büfelerine dönüştü. Magdeburg’daki en ünlü iki tarihi Kioskler (Büfe) Tatar Kulesinden yakınki „Schweizer Milchkuranstalt“ ve Buckau daki „Sahneröschen“ dir.


Denkmalgeschütztes Sahneröschen in Magdeburg Buckau   c Olaf Mester, 2008
Denkmalgeschütztes Sahneröschen in Magdeburg Buckau c Olaf Mester, 2008

The long way of the kiosk: From the steppe of Mongolia to the „Colorful City Magdeburg“

 

 

The Persian-Turkish word Köşk is probably one of the best known and most

 

used imports from the Orient. Originally meaning tea house or welcome pavilion at the court of the Sultans, Emirs and Shah‘s, the concept was transfered from the Middle East via Constantinople to France and the Netherlands. From there it began its return journey to the east starting in the 18th century, along with changes in the meaning of gazebo and park pavilion to a sales-house, drinking hall or late sale. In Magdeburg, in addition to the colored facades of the new building under the architects Taut and Krayl, the 30 strikingly colored kiosks by Bruno Taut were named Magdeburg‘s nickname as „The Colorful City“. The kiosks thus transformed their function from the tea house in the park to the sales kiosk for milk, newspapers and cigarettes. The most famous historic kiosks in Magdeburg today are the Swiss Dairy Farm and the Sahneröschen.

Weitere Bilder: